Molluschi gasteropodi prosobranchi cenogasteropodi
L'elenco sistematico seguente è stato realizzato utilizzando dati relativi ad osservazioni effettuate da diversi ricercatori nel Mar Ligure, nell'arco di molti anni. E' tratto da un lavoro di sintesi realizzato da Oliverio et al. per la Società Italiana di Biologia Marina. Nell'Area Marina Protetta si possono incontrare alcuni di questi organismi. Di alcune delle specie elencate è possibile visionare la scheda.
SUPERORDINE CAENOGASTROPODA
Ordine NEOTAENIOGLOSSA
Sottordine DISCOPODA
Superfamiglia CERITHIOIDEA
Famiglia CERITHIIDAE
Cerithium alucaster (Brocchi, 1814)
Cerithium lividulum Risso, 1826
Cerithium vulgatum Bruguière, 1792
Bittium jadertinum (Brusina, 1865)
Bittium lacteum lacteum (Philippi, 1836)
Bittium latreillii (Payraudeau, 1826)
Bittium reticulatum (Da Costa, 1778)
Cerithidium submamillatum (De Rayneval & Ponzi, 1854)
Famiglia FOSSARIIDAE
Fossarus ambiguus (Linnaeus, 1758)
Famiglia TURRITELLIDAE
Turritella communis Risso, 1826
Turritella turbona Monterosato, 1877
Famiglia SILIQUARIIDAE
Tenagodus obtusus (Schumacher, 1817)
Petalopoma elisabettae Schiaparelli, 2002
LITTORINOIDEA
Famiglia LITTORINIDAE
Littorina (Melaraphe ) neritoides (Linnaeus, 1758)
CINGULOPSOIDEA
Famiglia CINGULOPSIDAE
Eatonina cossurae (Calcara, 1841)
Eatonina fulgida (J. Adams, 1797)
Eatonina ochroleuca (Brusina, 1869)
Eatonina pumila (Monterosato, 1884)
Tubbreva micrometrica (Aradas & Benoit, 1876)
Famiglia ANABATHRIDAE
Nodulus contortus (Jeffreys, 1856)
Pisinna glabrata (von Muehlfeldt, 1824)
Famiglia BARLEEIDAE
Barleeia unifasciata (Montagu, 1803)
RISSOOIDEA
Famiglia RISSOIDAE
Rissoa auriscalpium (Linnaeus, 1758)
Rissoa guerinii Récluz, 1843
Rissoa labiosa (Montagu, 1803)
Rissoa lia (Monterosato, 1884)
Rissoa monodonta Philippi, 1836
Rissoa similis Scacchi, 1836
Rissoa variabilis (von Muehlfeldt, 1824)
Rissoa ventricosa Desmarest, 1814
Rissoa violacea Desmarest, 1814
Alvania beani (Hanley in Thorpe, 1844)
Alvania beniamina (Monterosato, 1884)
Alvania cancellata (Da Costa, 1778)
Alvania carinata (Da Costa, 1778)
Alvania cimex (Linnaeus, 1758)
Alvania cimicoides (Forbes, 1844)
Alvania dipacoi Giusti & Nofroni, 1989
Alvania discors (Allan, 1818)
Alvania elegantissima (Monterosato, 1874)
Alvania geryonia (Nardo, 1847)
Alvania hirta Monterosato, 1884
Alvania lactea (Michaud, 1832)
Alvania lanciae (Calcara, 1841)
Alvania lineata Risso, 1826
Alvania litoralis (F. Nordsieck, 1972)
Alvania lucinae Oberling, 1970
Alvania mamillata Risso, 1826
Alvania punctura (Montagu, 1803)
Alvania rudis (Philippi, 1844)
Alvania scabra (Philippi, 1844)
Alvania semistriata (Montagu, 1808)
Alvania simulans Locard, 1886
Alvania subcrenulata (Bucquoy, Dautzenberg & Dollfus, 1884)
Alvania subsoluta (Aradas, 1847)
Alvania tenera (Philippi, 1844)
Alvania testae (Aradas & Maggiore, 1844)
Alvania tomentosa Pallary, 1920
Alvania zetlandica (Montagu, 1815)
Alvania zylensis Gofas & Warén, 1982
Alvania elisae Margelli, 2001
Benthonella tenella (Jeffreys, 1869)
Manzonia crassa (Kanmacher, 1798)
Obtusella intersecta (S.W. Wood, 1857)
Obtusella macilenta (Monterosato, 1880)
Onoba dimassai Nofroni & Giusti, 1990
Onoba gianninii (F. Nordsieck, 1974)
Onoba oliverioi Smriglio & Mariottini, 2000
Peringiella denticulata Ponder, 1985
Peringiella elegans (Locard, 1892)
Botryphallus epidauricus (Brusina, 1866)
Pusillina diversa (F. Nordsieck, 1972)
Pusillina inconspicua (Alder, 1844)
Pusillina lineolata (Michaud, 1832)
Pusillina munda (Monterosato, 1884)
Pusillina philippi (Aradas & Maggiore, 1844)
Pusillina radiata (Philippi, 1836)
Setia amabilis (Locard, 1886)
Setia ambigua (Brugnone, 1873)
Setia antipolitana (van der Linden & Wagner, 1987)
Setia fusca (Philippi, 1841)
Setia maculata (Monterosato, 1869)
Setia slikorum (Verduin, 1984)
Setia turriculata Monterosato, 1884
Rissoina bruguieri (Payraudeau, 1826)
Rissoina spirata (G.B. Sowerby I, 1825)
Famiglia HYDROBIIDAE
Hydrobia acuta (Draparnaud, 1805)
Ecrobia ventrosa (Montagu, 1803
Heleobia stagnorum (Gmelin, 1791)
Famiglia TRUNCATELLIDAE
Truncatella subcylindrica Linnaeus, 1758
Famiglia ASSIMINEIDAE
Paludinella littorina (Delle Chiaje, 1828)
Paludinella sicana (Brugnone, 1876)
Famiglia IRAVADIIDAE
Ceratia proxima (Forbes & Hanley, 1850)
Hyala vitrea (Montagu, 1803)
Famiglia ELACHISINIDAE
Laeviphitus verduini van Aartsen, Bogi & Giusti, 1989
Famiglia TORNIDAE
Tornus subcarinatus (Montagu, 1803)
Famiglia CAECIDAE
Caecum auriculatum De Folin, 1868
Caecum clarkii Carpenter, 1858
Caecum subannulatum De Folin, 1870
Caecum trachea (Montagu, 1803)
Parastrophia asturiana De Folin, 1870
Famiglia ADEORBIDAE
Circulus striatus (Philippi, 1836)
Circulus tricarinatus (Wood, 1848)
Cyclostremiscus dariae Liuzzi & Stolfa-Zucchi, 1979
Skeneoides exilissima (Philippi, 1844)
Skeneoides jeffreysi (Monterosato, 1872)
Famiglia VANIKORIDAE
Megalomphalus azonus (Brusina, 1865
Famiglia APORRHAIDAE
Aporrhais pespelecani (Linnaeus, 1758)
Aporrhais serresianus (Michaud, 1828)
Famiglia CALYPTRAEIDAE
Calyptraea chinensis (Linnaeus, 1758)
Crepidula unguiformis Lamarck, 1822
Famiglia CAPULIDAE
Capulus ungaricus (Linnaeus, 1758)
Famiglia VERMETIDAE
Vermetus (Vermetus ) triquetrus Ant. Bivona, 1832
Vermetus (Thylaeodus ) granulatus (Gravenhorst, 1831) (==)
Petaloconchus (Macrophragma ) glomeratus (Linnaeus, 1758)
Serpulorbis arenaria (Linnaeus, 1767)
Famiglia CYPRAEIDAE
Luria lurida (Linnaeus, 1758)
Zonaria pyrum (Gmelin, 1791)
Famiglia OVULIDAE
Aperiovula adriatica (G.B. Sowerby I, 1828)
Neosimnia spelta (Linnaeus, 1758)
Famiglia TRIVIIDAE
Trivia arctica (Pulteney, 1789)
Trivia pulex (Solander in J.E. Gray, 1828)
Erato voluta (Montagu, 1803)
Famiglia LAMELLARIIDAE
Lamellaria latens (O.F. Müller, 1776)
Lamellaria perspicua (Linnaeus, 1758)
Famiglia NATICIDAE
Natica (Natica ) dillwynii Payraudeau, 1826
Natica (Naticarius ) hebraea (Martyn, 1784)
Natica (Naticarius ) stercusmuscarum (Gmelin, 1791)
Polinices catena (Da Costa, 1778)
Polinices fusca (Blainville, 1825)
Polinices guillemini (Payraudeau, 1826)
Polinices macilenta (Philippi, 1844)
Polinices nitida (Donovan, 1804)
Neverita josephinia Risso, 1826
Payraudeautia intricata (Donovan, 1804)
Famiglia CASSIDAE
Galeodea echinophora (Linnaeus, 1758)
Galeodea rugosa (Linnaeus, 1771)
Phalium granulatum (Born, 1778)
Phalium saburon (Bruguière, 1792)
Famiglia TONNIDAE
Tonna galea (Linnaeus, 1758)
Famiglia RANELLIDAE
Ranella olearia (Linnaeus, 1758)
Cymatium (Monoplex ) corrugatum corrugatum (Lamarck, 1816)
Cymatium (Monoplex ) parthenopeum parthenopeum (Salis Marschlins, 1793)
Cabestana cutacea cutacea (Linnaeus, 1767)
HETEROPODA
Famiglia ATLANTIDAE
Atlanta brunnea J. E. Gray, 1850
Atlanta lesueurii Souleyet, 1852 ?
Atlanta peronii Lesueur, 1817
Atlanta quoyana Smith, 1888
Atlanta rosea Eydoux & Souleyet, 1852 ?
Oxygyrus keraudrenii (Lesueur, 1817) X X X X X X X X ?
Famiglia CARINARIIDAE
Carinaria lamarckii Peron & Lesueur, 1810 ? (//)
Famiglia PTEROTRACHEIDAE
Firoloida desmarestia Leuseur, 1817
Pterotrachea coronata Forskål, 1776
Pterotrachea frederica (Lesueur & Peron, 1817)
Pterotrachea hippocampus Philippi, 1836
Pterotrachea minuta Bonnevie, 1920
PTENOGLOSSA
Superfamiglia TRIPHOROIDEA
Famiglia CERITHIOPSIDAE
Cerithiopsis barleei Jeffreys, 1867
Cerithiopsis diadema Monterosato, 1874
Cerithiopsis fayalensis Watson, 1886
Cerithiopsis jeffreysi Watson, 1885
Cerithiopsis minima (Brusina, 1865)
Cerithiopsis nana Jeffreys, 1867
Cerithiopsis scalaris Locard, 1892 ex Monterosato ms
Cerithiopsis tubercularis (Montagu, 1803)
Dizoniopsis bilineata (Hoernes, 1848)
Seila trilineata (Philippi, 1836)
Famiglia TRIPHORIDAE
Cheirodonta pallescens (Jeffreys, 1867)
Marshallora adversa (Montagu, 1803)
Monophorus erythrosoma (Bouchet & Guillemot, 1978)
Monophorus perversus (Linnaeus, 1758)
Metaxia metaxa (Delle Chiaje, 1828)
JANTHINOIDEA
Famiglia JANTHINIDAE
Janthina janthina (Linnaeus, 1758)
Janthina pallida Thompson, 1840 X
Janthina prolongata Blainville, 1822
Famiglia ACLIDIDAE
Aclis ascaris (Turton, 1819)
Aclis attenuans Jeffreys, 1883 (==)
Aclis minor (Brown, 1827)
Famiglia EPITONIIDAE
Epitonium aculeatum (Allan, 1818)
Epitonium algerianum (Weinkauff, 1866)
Epitonium clathratulum (Kanmacher, 1798)
Epitonium commune (Lamarck., 1822)
Epitonium linctum (De Boury & Monterosato, 1890) (==)
Epitonium tiberii (De Boury, 1890) (==)
Epitonium turtoni (Turton, 1819)
Acirsa subdecussata (Cantraine, 1835)
Gyroscala lamellosa (Lamarck, 1822)
Famiglia EULIMIDAE
Eulima bilineata Alder, 1848
Eulima glabra (Da Costa, 1778)
Eulima leptozona Dautzenberg & P. Fischer, 1896
Curveulima devians (Monterosato,1884)
Haliella stenostoma (Jeffreys, 1858)
Melanella alba (Da Costa, 1778)
Melanella boscii (Payraudeau, 1827)
Melanella microsculpta Bouchet & Warén, 1986 (==)
Melanella petitiana (Brusina, 1869)
Melanella polita (Linnaeus, 1758)
Parvioris ibizenica (Nordsieck, 1968)
Sabinella piriformis Brugnone, 1873
Sticteulima jeffreysiana (Brusina, 1869)
Vitreolina curva (Monterosato, 1874)
Vitreolina incurva (Bucquoy, Dautzenberg & Dollfus, 1883)
Vitreolina perminima (Jeffreys, 1883)
Vitreolina philippi (Rayneval & Ponzi, 1854)
NEOGASTROPODA
MURICOIDEA
Famiglia MURICIDAE
Bolinus brandaris (Linnaeus, 1758)
Dermomurex scalaroides (Blainville, 1829)
Hadriania oretea (De Gregorio, 1885)
Hexaplex trunculus (Linnaeus, 1758)
Muricopsis aradasii (Poirier, 1883)
Muricopsis cristata (Brocchi, 1814)
Ocenebra erinaceus (Linnaeus, 1758)
Ocinebrina aciculata (Lamarck, 1822)
Ocinebrina edwardsii (Payraudeau, 1826)
Ocinebrina helleri (Brusina, 1865)
Trophonopsis barvicensis (Johnston, 1825)
Trophonopsis muricatus (Montagu, 1803)
Pagodula echinata (Kiener, 1840)
Typhinellus labiatus (De Cristofori & Jan, 1832)
Stramonita haemastoma (Linnaeus, 1766)
Coralliophila brevis (Blainville, 1832)
Coralliophila meyendorffii (Calcara, 1845)
Coralliophila squamosa (Bivona, 1838)
Babelomurex benoiti (Tiberi, 1855)
Babelomurex cariniferus (G.B. Sowerby, 1834)
Famiglia BUCCINIDAE
Buccinulum corneum (Linnaeus, 1758)
Chauvetia brunnea (Donovan, 1804)
Chauvetia lefebvrei (Maravigna, 1840)
Chauvetia mamillata (Risso, 1826)
Colubraria reticulata (Blainville, 1826)
Engina leucozona (Philippi, 1843)
Pisania striata (Gmelin, 1791)
Pollia dorbignyi (Payraudeau, 1826)
Pollia scabra Locard, 1886
Pollia scacchiana (Philippi, 1844)
Famiglia NASSARIIDAE
Nassarius (Gussonea) corniculus (Olivi, 1792)
Nassarius (Hima ) incrassatus (Stroem, 1768)
Nassarius (Hima ) pygmaeus (Lamarck, 1822)
Nassarius (Hinia ) nitidus Jeffreys, 1867)
Nassarius (Sphaeronassa ) mutabilis (Linnaeus, 1758)
Nassarius (Telasco ) cuvierii (Payraudeau, 1826)
Nassarius (Telasco) unifasciatus (Kiener, 1835)
Nassarius (Uzita ) lima (Dillwin, 1817)
Cyclope (Cyclope ) neritea (Linnaeus, 1758)
Famiglia FASCIOLARIIDAE
Fasciolaria lignaria (Linnaeus, 1758)
Fusinus (Fusinus ) pulchellus (Philippi, 1844)
Fusinus (Fusinus ) sanctaeluciae (Von Salis, 1793)
Fusinus (Barbarofusus ) rudis (Philippi, 1844)
Fusinus (Aptyxis ) syracusanus (Linnaeus, 1758)
Famiglia COLUMBELLIDAE
Columbella rustica (Linnaeus, 1758)
Amphissa acutocostata (Philippi, 1844)
Mitrella coccinea (Philippi, 1836)
Mitrella gervillii (Payraudeau, 1826)
Mitrella minor (Scacchi, 1836)
Mitrella pallaryi (Dautzenberg, 1927) 1
Mitrella scripta (Linnaeus, 1758)
Famiglia MITRIDAE
Mitra cornicula (Linnaeus, 1758)
Mitra cornea Lamarck, 1811
Mitra zonata Marryat, 1818
Famiglia COSTELLARIIDAE
Vexillum (Pusia ) ebenus (Lamarck, 1811)
Vexillum (Pusia ) savignyi (Payraudeau, 1826)
Vexillum (Pusia ) tricolor (Gmelin, 1791)
Famiglia MARGINELLIDAE
Gibberula miliaria (Linnaeus, 1758)
Gibberula philippii (Monterosato, 1878)
Volvarina mitrella (Risso, 1826)
Famiglia CYSTISCIDAE
Granulina clandestina (Brocchi, 1814) (++)
Granulina marginata (Bivona, 1832)
Granulina occulta (Monterosato, 1869) (==)
CONOIDEA
Famiglia TURRIDAE
Haedropleura septangularis (Montagu, 1803)
Haedropleura secalina (Philippi, 1844)
Famiglia CONIDAE
Bela brachystoma (Philippi, 1844)
Bela fuscata (Deshayes, 1835)
Bela laevigata (Philippi, 1836)
Bela menkhorsti van Aartsen, 1988
Bela nebula (Montagu, 1803)
Clathromangelia quadrillum (Dujardin, 1837)
Comarmondia gracilis (Montagu, 1803)
Conus mediterraneus Hwass in Bruguière, 1792
Drilliola emendata (Monterosato, 1872)
Leufroyia concinna (Scacchi, 1836)
Leufroyia leufroyi (Michaud, 1828)
Mangelia attenuata (Montagu, 1803)
Mangelia coarctata (Forbes, 1840)
Mangelia farina (Nordsieck, 1977)
Mangelia multilineolata (Deshayes, 1835)
Mangelia scabrida Monterosato, 1890
Mangelia stossiciana Brusina, 1840
Mangelia taeniata (Deshayes, 1835)
Mangelia tenuicostata (Brugnone, 1868)
Mangelia unifasciata (Deshayes, 1835)
Mangelia vauquelini (Payraudeau, 1826)
Microdrillia loprestiana (Calcara, 1841)
Raphitoma aequalis (Jeffreys, 1867)
Raphitoma echinata (Brocchi, 1814)
Raphitoma linearis (Montagu, 1803)
Raphitoma pseudohystrix (Sykes, 1906)
Smithiella costulata (Blainville, 1829)
Smithiella smithi (Forbes, 1840)
Taranis moerchi (Malm, 1863)
Teretia teres (Reeve, 1844)
(==) non segnalato nella lista SIBM per la Liguria ma osservato a Portofino da Cattaneo Vietti e
Schiaparelli
(//) dubbia presenza nel Mar Ligure secondo la lista SIBM ma osservata e fotografata a Portofino
(++) specie non presente nella lista SIBM ma presente a Portofino